ภาษาไทย

   เรื่อง เวชสันดรชาดกหรือมหาชาติชาดก

ประวัติผู้แต่ง

เจ้าพระยาพระคลังท่านนี้ เป็นบุตรเจ้าพระยาบดินทร์สุรินทร์ฦๅชัย (บุญมี) กับท่านผู้หญิงเจริญ มีบุตรธิดาหลายคน ที่มีชื่อเสียงคือ เจ้าจอมพุ่ม ในรัชกาลที่ ๒, เจ้าจอมมารดานิ่ม พระมารดาสมเด็จฯ กรมพระยาเดชาดิศร (มั่ง) ในรัชกาลที่ ๒, นายเกต และนายพัด ซึ่งเป็นกวีและครูพิณพาทย์ เจ้าพระยาพระคลัง (หน) เป็นต้นสกุล บุญ-หลง เจ้าพระยาพระคลัง (หน) เป็นกวีเอกคนหนึ่งในสมัยต้นรัตนโกสินทร์ มีนามเดิมว่า หน เกิดเมื่อใด ไม่ปรากฏหลักฐานแน่ชัด น่าจะอยู่ในช่วงปลายสมัยกรุงศรีอยุธยา และถึงแก่อสัญกรรม ในสมัยรัชกาลที่ ๑ พ.ศ. ๒๓๔๘

จุดมุ่งหมายในการแต่งมหาชาติ

—มหาเวสสันดรชาดก แต่งขี้นเพื่อใช้เทศน์มหาชาติเนื่องจากร่ายยาวมหาเวชสันดรชาดกเป็นเป็นชาดกเรื่องที่ใหญ่ที่สุด เป็นชาติที่พระโพธิ์สัตย์เสวยพระชาติเป็นพระเวสสันดรซึ่งเป็นพระชาติสุดท้ายก่อนจะประสูติเป็นเจ้าชายสิทธัตธะ แล้วเสด็จออกผนวชกระทั่งได้ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เป็นเรื่องราวในพระชาติที่พระเวสสันดรได้ทรงทศพระบารมี ครบทั้ง๑๐ ประการโดยเฉาะอย่างยิ่ง ทานบารมี ซึ่งทรงยริบุตรทารทาน คือ บริจาคพระชาลี พระกัณหาและพระนางมัทรี จึงเป็นยติที่สำคัญและยิ่งใหญ่ เรียกว่า มหาชาติหรือพระเวสสันดรชาดก
ลักษณะคำประพันธ์

—มหาชาติหรือมหาเวสสันดรชาดกสำนวนภาคกลางแต่งด้วยรายยาว

—เพราะร่ายยาวเหมาะแก่การใช้แหล่เทศน์ ผู้เทศน์ได้หลายร่ายยาว

เป็นการเรียบเรียงถ้อยคำให้คล้องจ้องกันเป็นวรรค คือ คำสุดท้ายของวรรคหน้าจะส่งสัมผัสไปยังวรรคหลัง ซึ่ง รับสัมผัสได้แทบทุกคำ ยกเว้นคำที่อยู่ท้ายวรรคเป็นเช่นนี้จนจบ แต่ละบทจะยาวเท่าใดก็ได้ แต่มักไม่ต่ำกว่า๕คำ